گردشگری مجازی جهرم

این غار دوره ای طولانی از زندگی اجتماعی مردم جهرم را در دل خود جای داده، به گونه ای که اثرات آن در جای جای زندگی مردم از آغاز تا پایان مشهود و غیر قابل انکار بوده است. از سنگ فرش خانه ها گرفته تا لوازم آشپزخانه، از دیوار و ستون های مساجد تا سنگ قبور و شیر های سنگی، همه و همه نمادی از جنس پایمردی و همت مردمان سخت کوش این شهر می باشد.
غار سنگ‌شکنان جهرم که بین محلی‌ها به نام "سنگ اِشکن" معروف است، بزرگ‌ترین غار دست ساز خاورمیانه و یکی از بزرگ‌ترین و زیباترین غارهای مصنوعی جهان است. این غار توسط سنگ‌تراشان جهرمی، به منظور برداشت سنگ برای امرار معاش بوجود آمده است. تاریخ دقیق ساخت غار سنگ اِشکن مشخص نیست اما به اعتقاد بيشتر باستان شناسان حدود 350 سال پیش در دوران صفويان تراشيده شده است. غار سنگ شکنان 200متر طول دارد و عرض آن از 60 تا 130 متر متغير است و در حدود 2000متر مربع مساحت دارد. این مکان دارای 12 دهانه و بیش از 100 ستون سنگی می باشد.
سنگ های این غار سفید و آهکی و شکل پذیر می باشد که این خصوصیات آن را به مصالحی مناسب برای ساختن خانه، نمای ساختمان، پنجره مشبک، فرش حیاط، حوض سنگی، پله، تزئین سردر ها و بنا ها و... بدل ساخته است.
از مکان هایی که این سنگ ها مورد استفاده قرار گرفته اند می توان به خانه طوفان، مسجد جامع عتیق شیراز،مسجد نو شیراز، حرم احمد ابن موسی، باغ ارم، بانک ملی مرکزی شیراز، امامزاده اسماعیل جهرم اشاره نمود.

وراء در فارسی میانه به معنای دژ، قلعه، بلندا، کنار، پهلو آمده‌است. پیشینه تاریخی غار وراء یا معبد خورشید که در شهر جهرم واقع شده است به چهار دوره تاریخی تقسیم می‌شود. دوران باستان تا زمان ساسانیان، دوران ساسانیان تا اسلام، دوران پس از اسلام و دوران معاصر. در اینجا به دو دوره ی آن بسنده میکنیم.
دوران باستان تا زمان ساسانیان
غارهایی که دارای هفت حوضچه بوده و در بلندای کوه قرار گرفته باشند نیایشگاه مهر هستند. هفت عدد مقدس آیین مهر است. مهرپرستان در هنگام خشک‌سالی، دعا و نیایش برگزار می‌کرده‌اند. می‌توان گفت با توجه به این که غار در جهت برآمدن خورشید قرار داشته‌است، از آن برای نیایش بامدادی سود می‌برده‌اند.
دوران ساسانیان تا دوران اسلام
در این دوران آثار مجسمه مهر زدوده شده اما مهر به صورت یک فرشته مورد نیایش مردم بوده‌است.
مسیر دسترسی به این غار طی سالیان اخیر توسط جمعی از کوهنوردان بالاخص گروه کوهنوردی باربد بازسازی و بهبود پیدا کرده است.
صبح ورا، عصر نمی ‌و شب بونیز***** مطرب تو نی بزن، ساقی تو می ‌بریز

بزرگ ترین پارک شهر جهرم می باشد که در جنوب شرقی شهر جهرم، در دامنه ی البرز کوه و در میان دره ای بنام دره ی " نَمی " واقع شده است. این پارک با قرار گرفتن در این موقعیت خاص طبیعی، به مکانی منحصر به فرد در نوع خود مبدل شده است.
این محل با دارا بودن امکاناتی از قبیل شهربازی در حاشیه پارک، شرایط کوهستانی و طبیعی منحصر به فرد، سکو برای استقرار، محل های بازی کودکان و نوجوانان، پیست اسکیت، زمین های ورزشی، سرویس بهداشتی، ابشار مصنوعی، کافی شاپ، رستوران سنتی و پارکینگ مکان مناسبی را برای تفریح و گذراندن اوقات فراغت خانواده ها و مسافران عزیز فراهم آورده است.

مقبره خاندان آیت الهی یکی از مهمترین مراکز دینی و مذهبی مردم جهرم می باشد که پیکر مطهر مرحوم آیت‌ الله‌ العظمی سید عبد الحسین نجفی لاری (ره) و خاندان ایشان در این مکان به خاک سپرده شده است.
مرحوم آیت ‌الله ‌العظمی سید عبد الحسین نجفی لاری (ره) یکی از فقهای بزرگ و کم‌ نظیری ا‌ست که با مشعل فروزان وجود خویش، برای نخستین بار در تاریخ معاصر حکومت اسلامی را تشکیل داد.
ایشان از علما و فقهای بزرگ جنوب کشور می باشند که ویژگی ‌های غیرت، ظلم‌ ستیزی، رهبری دینی، عقلانیت و مدیریت مرحوم نجفی لاری (ره) که همراه با تقوای سیاسی و مجاهدت ‌های فراوان بوده موجب می شود به قول مقام معظم رهبری ایشان به فقیهی بزرگ، عارفی مجاهد و شخصیتی کم‌نظیر و فوق ‌العاده در تاریخ معاصر تبدیل شوند. شدت علاقه ایشان به این مرد بزرگ به اندازه‌ای است که بعد از عکس رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره)، تنها تمثال شریف حضرت آیت ‌الله سید عبد الحسین نجفی لاری (ره) در اتاق شخصی منزل معظم له نقش ببندد.

یکی از قدیمی ترین بوستان های شهر می باشد که از قدیم الایام آن را به عنوان یکی از نماد های شهر جهرم می شناخته اند. این بوستان به صورت میدانی است که از چهار جهت به خیابان های مرکز شهر متصل می شود. پر رنگ ترین نقش این مکان در حافظه تاریخی مردم مربوط به سرنگون کردن مجسمه ی شاه به دست مردم در زمان انقلاب اسلامی می باشد.

حرم مطهر امام زاده حسین (ع) درجنوب غربی شهر جهرم قرار دارد .ایشان یکی از نوادگان امام هفتم، امام موسی کاظم (ع) می باشد که در این محل به خاک سپرده شده اند. بقعه ی مطهر دارای دو گلدسته و گنبدی با تزیینات کاشی کاری زیبا است. این امام زاده یکی از اماکن مقدس زیارتی و مورد احترام مردم شهر می باشد که به صورت دائمی زائران برای زیارت و ادای نذر و نیاز به این مکان مقدس می روند؛ همچنین برای رفاه حال زائرین گرامی در محوطه حرم زائر سرایی ساخته شده است.

قدمگاه یا آتشکده مهم ترین نماد تاریخی جهرم و همچنین باستانی ترین آنها می باشد که به شکل بنایی بر روی تپه ای رو به شمال واقع شده است و دارای چشم انداز زیبایی از شهر می باشد. این بنا بی شباهت به شبستان های مسجد نبوده و شامل یک عده طاق است. در این بنا قطعه سنگی وجود داشته که نقوش و متون حجاری شده روی آن، نام قدمگاه را به کلیه ی بنا داده؛ همچنین در بالای درگاه یکی از طاق های شرقی نیز اشعاری از "حکیم سرائی" شاعر معروف جهرم وجود داشته که بنا را تحت عنوان آتشکده نام برده است. هرچند این بنا از آثار معماری اسلامی به شمار می رود ولی قرائنی در دست است که به احتمال قوی در ادوار قبل از اسلام در این نقطه آتشکده وجود داشته و بعداً دست خوش تغییراتی شده و به صورت فعلی درآمده است.

یکی دیگر از بنا های تاریخی شهر که قدمت آن به دوره ی قاجاریه می رسد، دروازه پیر شبیب می باشد و تنها دروازه باقی مانده از جهرم قدیم است که در سال 81 به شماره 6787 در زمره آثار ملی به ثبت رسیده است. در سال 1250 تا 1256 هجری قمری حاکم وقت جهرم حاج محمد حسن خان ذوالقدر، اقدام به ساخت دیواری پیرامون نصف شهر جهرم نمود که شش محله گازران، صحرا، دشتاب، اسفریز، سنان و کلوان داخل این حصار قرار می گرفتند. این حصار دارای پنج دروازه به نام گاوکشی، خان، پیرشبیب، بی بی و قبله بوده است که در حال حاظر تنها دروازه ی باقی مانده، پیر شبیب می باشد و در آن بقعه ی عارفی وارسته به نام پیر شبیب وجود دارد. درگذشته مردم شهر برای نذر و روشن کردن شمع و همچنین قرار دادن یاد بودی از عزیزان از دست رفته شان به صورت کتیبه هایی سنگی به این بقعه می رفتند.

یکی از قدیمی ترین پارک های شهر می باشد که بخاطر داشتن درختان انبوه و جنگل مانند به پارک "جنگلی" نیز شهرت دارد. پارک جنگلی با دارا بود امکاناتی از قبیل سکو برای استقرار، محل بازی کودکان و نوجوانان، سوریس بهداشتی و پارکینگ مکان مناسبی را برای تفریح و گذراندن اوقات فراغت خانواده ها و مسافرین عزیز فراهم آورده است.

این مکان که متبرک به پیکر پنج تن از شهدای گمنام است به همت مردم جهرم با عنوان یاد بودی از شهدای گمنام دفاع مقدس در دامنه کوه های جنوبی شهر بنا شد. در سال های اخیر نیز با همکاری های شهرداری در راه سازی و محوطه سازی، این مکان مبدل به یکی از پر بازدید ترین جاذبه های مذهبی و گردشگری شده است. تپه شهدا با دارا بودن منظره بسیار زیبا از کل شهر، سکو برای استقرار ، سرویس بهداشتی، پارکینگ و مسجد پذیرای زائران عزیز می باشد.

مسجد و مدرسه خان از بناهای دوره صفوی می باشد که در سال 1070 شمسی به دستور حاج محمد حسن خان ساخته شده است و بعدها توسط یکی از افراد خاندان موسس آن تعمیر گردیده که تاریخ تعمیر آن با حروف ابجد و بصورت شعر بر سنگی نوشته شده و بالای درب ورودی مدرسه نصب گردیده است. اين مدرسه داراي بیست حجره ي مخصوص طلاب علوم ديني مي باشد و در هر چهار گوش اين بنا سه حجره به صورتي تعبيه شده است كه در جلو آن ها ايوان بسيار زيبا با مُقرنس گچي جالبي، محل بحث و مباحثه ي طلاب بوده است؛ مصالح بکار رفته در ساخت بنا نیز شامل خشت، گل، آجر، سنگ و گچ می باشد. اين بنا شباهت متقارنی در فرم، معماري و فضاهاي موجود، با مدرسه خان شیراز دارد و در سال 1352 توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره 960 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

یکی از سنگ شکنان و سنگ تراشان بسیار با ذوق و هنرمند، شادروان آقا رضا کوهکن بوده که در قلم زنی نیز مهارت خاصی داشته است. وی بخاطر همین ذوق و هنر مورد توجه "مسیو آرژانتینی" ایتالیایی قرار می گیرد که خود پیر مردی با ذوق و سنگ تراش بوده و قبل از شهریور 1320 به عنوان مهندس شهرداری های فارس در جهرم خدمت می کرده است. این آشنایی باعث می شود که آقا رضا اثر های زیبا و ماندگاری را در شهر های مختلف فارس از خود بجای گذارد. ستون سنگی بانک مرکزی شیراز، ستون ها و نماکاری ژاندارمری لارستان، نماکاری امام زاده اسماعیل و معماری خانه ی مرحوم جلال طوفان از جمله کار های اوست. متاسفانه بسیاری از این آثار بر اثر گذشت زمان و نوسازی مکان های ذکر شده از بین رفته اند. علاوه بر این سنگ های بکار رفته در خانه ی خودش که تماماً از غار شنگ اِشکن می باشد نیز از کار های هنری او است. هنوز برخی از وسایل سنگ شکنی و سنگ تراشی آن زمان موجود می باشد؛ تصویر اره دو سر را می توانید مشاهده کنید.

این مجموعه از بنا های مربوط به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه می باشد که در سال 1352 به شماره 950 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این بنا در مرکز تجاری شهر و در مجاور مسجد جامع واقع شده است. بنای بازار در فاصله ی سال های 1250 تا 1256 هجری قمر، به تقلید از بازار وکیل شیراز و به دستور حاکم جهرم، حاج محمد حسن ذوالقدر، ساخته شده است.

از تازه ساز ترین پارک های شهر می باشد که در بافت جدید جنوب غربی شهر و نزدیک به دامنه البرز کوه واقع شده است. بد نیست بدانید که در این بخش از دامنه ی کوه، غار بُنیز و تپه شهدا واقع شده است که از مهم ترین مکان های دیدنی و فرهنگی شهر به شمار می روند. پارک لاله که در نزد اهالی به پارک شهرک نیز معروف است، نزدیک ترین پارک از سمت ورودی میمند محسوب می شود و دارای امکاناتی از قبیل رستوران و کافی شاپ، مسجد، فضاهای ورزشی و بازی، آب نما و سرویس بهداشتی نیز می باشد.

این مکان مجموعه ای از میادین و پارک ها می باشد که در دهانه ورودی شهر از سمت شیراز واقع شده است. نماد این مجموعه بیش از هر چیز مجسمه ی معروف لک لک ها می باشد که یادآور دوران بارندگی و مهاجرت فصلی پرندگان به مقصد این شهر می باشد. از امکانات این پارک می توان به رستوران، هتل، مسجد، وسایل ورزشی و بازی ، سرویس بهداشتی و غیره اشاره کرد.